In normale tijden is digitalisering binnen iedere organisatie een onderwerp van discussie. Wat kán en móet er allemaal digitaal? En in wat voor tempo moet je dat doen? Hoe krijg je iedereen binnen de organisatie mee? Wat voor strategie pas je toe? Normaal zou daar maanden over worden vergaderd, digitaliserings- en toetsingscommissies worden samengesteld en strategische plannen worden opgesteld. Vervolgens zou alles gefaseerd worden uitgerold.
Ook binnen opleidingsinstituut RINO amsterdam werd er al langer gesproken over verdere digitalisering. Totdat zij, net als de rest van Nederland, werden ingehaald door de realiteit. Dankzij de coronacrisis werd het een must om van het ene op het andere moment knopen door te hakken. Ze hadden één weekend om te beslissen: online verder gaan of alle cursussen stilleggen? De keuze viel overduidelijk op de eerste optie.
Wij vroegen Lisette Pondman en Davy Blekman, zij vormen samen de tweehoofdige directie van RINO amsterdam, om terug te blikken op deze periode. Waarom kozen ze vol overtuiging voor digitalisering? Wat voor consequenties brachten deze keuze met zich mee? En hoe digitaal is de toekomst van RINO amsterdam?
Geen fysiek onderwijs meer mogelijk
“Was het niet 13 maart?”, begint Lisette haar terugblik op de digitalisering die in allerijl bij RINO amsterdam moest worden doorgevoerd. “Ja, vrijdag de dertiende”, vult Davy haar met een lach aan. Vanaf die dag werd duidelijk dat het opleidingsinstituut voor GGZ-professionals, door de uitbraak van het coronavirus, voor onbepaalde tijd geen fysiek onderwijs meer kon verzorgen. “Daarom besloten we als RINO amsterdam om vrijwel alle opleidingen online te gaan aanbieden, om op die manier de continuïteit voor docenten en cursisten te kunnen waarborgen.”
En dat moest allemaal geregeld worden in één weekend. “We waren hier helemaal niet op ingericht. We hadden niet eens een Zoom-account. Daarom was het best wel een moedig besluit”, kijkt Lisette met enige trots terug op het hectische weekend in maart.
Ondanks wat er allemaal op hen afkwam, is Davy eveneens blij met de manier waarop Lisette en hij samen met het managementteam de crisisstrategie hebben uitgerold. “Op dat moment komt er heel veel positieve energie los. Het was een van de drukste, maar ook een van de leukste weekenden ooit. Wat werk betreft althans, voor mijn privéleven was dit een wat minder geslaagd weekend.”
Maar voordat ze überhaupt weer aan hun privéleven konden denken, kwam het uitdagendste deel van hun plan van aanpak. Hoe enthousiasmeer je iedereen binnen en buiten de organisatie? “Het was heel spannend of de docenten mee zouden gaan”. Met hen legden de medewerkers van RINO amsterdam het eerst contact. “En ze gingen mee!”, zegt Davy. Toen de cursisten nog. En ook daarvan zei het merendeel volmondig: ja. “Bijna iedereen voelde dat er iets bijzonders aan het gebeuren was en wilde met ons het avontuur aangaan. Er waren natuurlijk ook cursisten die afhaakten maar dat aantal bleek gering te zijn. Ook konden bepaalde cursussen, zoals lichaamsgerichte psychotherapie online geen doorgang vinden, “Maar uiteindelijk gaan alle BIG-opleidingen ononderbroken door en wordt 70% van het reguliere nascholingsaanbod nu online aangeboden. “De overige 30% wordt verplaatst naar een latere datum, we cancelen niets”, voegt Lisette toe.
Eerlijk is eerlijk, niet alle docenten stonden vanaf het begin te trappelen om hun lessen online aan te bieden. “We hebben meer dan 600 freelance docenten en die hebben allemaal een eigen visie op lesgeven. Vanzelfsprekend waren er onder hen ook een aantal die vonden dat online leren eigenlijk niet kan. Bijvoorbeeld omdat ze dachten dat oefenen in groepen dan niet mogelijk is. Maar onbekend, maakt onbemind bleek als snel. Naarmate duidelijk werd wat er allemaal mogelijk is als je onderwijs op afstand geeft, werd het groepje critici steeds kleiner.” Lisette haakt in op Davy’s opmerking, “Sterker nog, de grootste critici zijn nu de grootste pleitbezorgers. Dat zijn inmiddels onze online ambassadeurs. Dit heeft alles te maken met de fantastische begeleiding die onze docenten hebben gekregen van onze medewerkers. Zij verzorgen zoom-instructies en staan bij vragen van docenten en cursisten voor hen klaar”.
Dezelfde kwaliteit, maar dan online
Maar voldoe je online ook aan alle opleidingstandaarden? Lever je dezelfde kwaliteit als voorheen én wordt een online cursus door het werkveld net zo gewaardeerd als een fysieke cursus? Professionals binnen de GGZ kunnen door middel van opleidingen en trainingen accreditatiepunten en certificeringen halen die cruciaal zijn in de uitvoering van hun werk, zoals bijvoorbeeld een BIG-registratie. Heeft een online behaald certificaat dezelfde waarde als een certificaat dat bij een fysieke opleiding is behaald? “De hoofdopleiders bepaalden met elkaar dat de opleidingen in online vorm aan dezelfde kwaliteitsstandaarden voldoen als de fysieke variant. Je wil natuurlijk niet dat cursisten het in een later stadium hun opleiding nog eens dunnetjes over moeten doen”, aldus Lisette.
“En dat geldt niet alleen bij de BIG-opleidingen”, vult Davy aan. “Dat geldt ook voor ons nascholingsaanbod. Cursisten volgen nascholing omdat ze daar accreditatiepunten voor krijgen. Dan is het van groot belang dat je die ook krijgt als je de nascholing online volgt”.
Ook voor de kwaliteit van de nascholing durft Davy zijn hand in het vuur te steken. “Het online onderwijs doet niet onder voor het fysieke onderwijs. Natuurlijk is het anders, daar twisten we niet over. De kwaliteit en de leerdoelen blijven echter hetzelfde.”
Commitment als basis van succes
“We gaven onszelf de ruimte om fouten te maken”, dat ziet Lisette als een van de belangrijkste redenen voor het succes dat zij op korte termijn hebben behaald. Volgens Davy ging er ook best af en toe iets fout. “Maar overkomelijke dingen. Heeft iedereen de juiste inlog en password? Als het geen crisissituatie was, dan hadden we hier waarschijnlijk jaren over gedaan. Sterker nog we zijn al jaren bezig om e-learning en blended lesvormen in ons onderwijs op te nemen. Dus in die zin heeft de crisis ons zeker iets goed gebracht, namelijk het vertrouwen dat online leren echt kan.”
Daarnaast legt Lisette de nadruk op het commitment van iedereen in de organisatie en de gezamenlijkheid waarin eenieder opereerde. “De overgang van fysiek naar online onderwijs is succesvol verlopen dankzij de volledige inzet van alle betrokkenen. Het commitment, de saamhorigheid en de flexibiliteit was bij iedereen heel groot. Bij onze medewerkers, bij de docenten, bij de cursisten. Dat gaf ons vleugels. Alle docenten krijgen van onze medewerkers een spoedcursus online lesgeven. Het is belangrijk dat docenten zien welke mogelijkheden er allemaal zijn. Hoe je cursisten bijvoorbeeld actief bij je les kunt betrekken, hoe je discussies kunt starten en vragen stellen en hoe je cursisten in kleine groepen aan opdrachten kunt laten werken. We proberen het nog steeds iedere dag te perfectioneren.”
Blended leren als toekomstmodel
Over de nabije toekomst is Lisette voorzichtig. “De maatregelen worden steeds verder versoepeld. Maar wat betekent dat voor ons als RINO amsterdam? Voor onze lessen? Kunnen we cursisten weer naar onze locatie halen?” Beide directeuren zien een geleidelijk terugkeer naar hun pand aan het Leidseplein. “Praktisch gezien: normaal kunnen er twintig cursisten in een leslokaal, rekening houdend met alle maatregelen zijn dat er misschien tien”, illustreert Davy. “Ga je dan veel geld uitgeven aan het coronaproof maken van de klaslokalen als dat waarschijnlijk en hopelijk voor een beperkte periode is? Of ga je op zoek naar alternatieven?
En dan stelt Lisette hardop de vraag die retorisch is bedoeld: “Willen we wel terug naar de situatie vóór de coronacrisis?” Een vraag die heel Nederland zichzelf stelt. In veel gevallen is het antwoord: nee. Maar wat willen we dan wel? “Het was al een uitdaging om van fysiek naar online te gaan, maar de terugweg is nog veel ingewikkelder.”
Tot na de zomervakantie blijft RINO amsterdam zijn onderwijs voor het grootste deel online aanbieden. Wat daarna precies de strategie wordt is nog niet duidelijk. Daar wordt nu hard aan gewerkt. “Ik zeg niet dat volledig online leren de toekomst heeft”, antwoordt Davy wanneer hem gevraagd wordt naar de toekomst van het online cursusaanbod binnen RINO amsterdam.. “Het zal een combinatie worden van fysiek en online onderwijs, blended learning.”
“Waarbij je de beste elementen van het online leren behoudt en combineert met fysiek onderwijs. Het beste van beide werelden dus. Je kunt je hele curriculum hierop aanpassen.” Lisette vult aan, “Het biedt zoveel nieuw mogelijkheden. Je kunt je cursussen helemaal op maat maken. Daar gaan we onze docenten, cursisten en medewerkers over raadplegen, zodat we een aanbod kunnen creëren dat aansluit bij de behoeften.”
