“Zet je beste beentje voor”. Dat horen we van jongs af aan, en ook zonder deze aansporing doen we vaak ons best om een goede indruk te maken, vooral bij sollicitaties. Mijn advies: wat je tijdens een sollicitatiegesprek vooral niét moet doen, is je beste beentje voorzetten. Als je dat wel doet, loop je het gevaar ongemerkt je ‘houten poot’ in te zetten. Plots loop je mank en schiet de functie aan je voorbij. Waarschijnlijk staat dit statement haaks op je eigen overtuiging of belevingswereld. Daarom noem ik dit de sollicitatieparadox. Laat me je in dit blog meenemen hoe deze paradox werkt, waarom je natuurinstinct je bedriegt en wat je wel beter past.
Iedereen heeft een houten poot
Opdrachtgevers wensen zich graag een schaap met vijf poten en kandidaten presenteren zich het liefst als de persoon die aan álle eisen voldoet. De praktijk is weerbarstiger; niemand is volmaakt en iedereen heeft sterke en kwetsbare krachten. Realistischer is het dus te spreken over een schaap met drie poten en een houten been….
Iedereen heeft kwetsbare krachten en dat hoeft geen enkele belemmering te zijn voor een match. Wel op voorwaarde dat je daar zelf goed van bewust bent en je kwetsbare kracht niet inzet als je beste beentje. Als je van nature niet makkelijk en sterk communiceert, maak dan niet je vak van communicatietrainingen geven. Wil je per se winnen met je zwakste been dan betekent dat heel hard werken en verklein je je kans op succes. Het houten been sleept namelijk achter je aan, blijft zo nu en dan hangen tussen de stoeptegels en vliegt in brand bij te veel wrijving. Een verkeerde focus merk jezelf tijdens het sollicitatiegesprek; het verloopt moeizaam, je antwoorden roepen steeds nieuwe vragen op en je moet steeds harder werken.
De schijnzekerheid in de paradox
Toch leggen veel kandidaten in sollicitatiegesprekken hun houten poot op tafel als grootste troef. Waarom dan? Zodra je onderwerp wordt van selectie, voel je de drang om je te bewijzen met de beste bewijslast. Vol vuur vertel je dan over wat je allemaal kan en hebt gepresteerd. Vooral over die inspanning en resultaten waar je erg trots op bent. En waar ben je trots op? Precies, op die prestaties waar je weerstanden voor hebt doorbroken, hard voor hebt gewerkt en die je veel moeite hebben gekost. Helaas is de categorie ‘hard werken’ vaak de rubriek waar je teveel aangeleerde kracht en te weinig natuurlijke energie hebt ingezet…
Het heeft te maken met ons overlevingsinstinct, dat opkomt zodra we spanning voelen. En spannend is een sollicitatieprocedure altijd. Zodra je enige spanning of druk ervaart, schakel je – vaak ongemerkt – over op ‘standje overleven’. In ons brein worden specifieke mechanismen geactiveerd. Het zijn de overlevingscompetenties die we tegennatuurlijk en van buitenaf hebben aangeleerd. In alle situaties die we onprettig vonden en die spanning gaven hebben we ze oneindig geoefend, op maat gemaakt en geperfectioneerd. Het heeft ons geholpen gevaren af te wenden en pijnlijke ervaringen te overleven. Niet zo gek dus dat we daar trots op zijn! We vertrouwen daardoor snel onze kunstmatige poot boven ons natuurlijke been, want daar hebben we ons mee staande gehouden toen het moeilijk was. Tijdens het gesprek zien we het gebeuren; je beweegt je spreekwoordelijke beste beentje al langzaam naar voren en zet je houten been in het startblok.
Laat je natuurlijke kracht voor je spreken, toon je echte energie
Maar hoe dan anders met toch het beoogde resultaat: die baan of opdracht? Mijn antwoord is: toon je echte ik! Die manifesteer je het meest zuiver als je enthousiast bent en je intrinsieke motivatie deelt. Spreek over wat je drijft – in plaats van wat je allemaal kan – en waarom de functie zo aantrekkelijk voor jou is. Bedenk dat je met je sollicitatie impliciet al hebt aangegeven zelf te denken dat je het kunt. Beschouw de uitnodiging voor het gesprek vervolgens als een bevestiging van een potentiele match. Daarom ben je immers uitgenodigd! Laat zien met welke energie je iets doet. Wat feitelijk aan sollicitatie- en selectietafels wordt gekocht is energie; positieve, aanstekelijke energie wel te verstaan. Die voel je als iemand spreekt over wat hem of haar positief beweegt. Gewoon omdat hij of zij het leuk vindt…
Houd het gewoon en maak het leuk
Gewoon…..dat is de clou! Voor jezelf voelen je natuurlijke krachten als heel vanzelfsprekend en gewoon. Je vindt ze niet bijzonder omdat je er niet heel hard voor hebt gewerkt, het heeft zich namelijk natuurlijk ontvouwen vanuit het talent wat jij daarvoor hebt. En dit zijn toch je grootste troeven! Wij herkennen het direct, want je wordt spontaan, je gezicht ontspant en er gaat een prettige energie over tafel.
Als je wil winnen moet je niet willen winnen
Als je de baan graag wil hebben, moet je de focus niet leggen op willen hebben. Dat is de essentie van de sollicitatieparadox. Toon je plezier en je energie. Werk dus niet hard in een sollicitatiegesprek om indruk te maken, maar wees vooral jezelf. Zorg dat je ontspannen bent en richt je op de ontmoeting. Dan hebben we een leuk en normaal gesprek en wordt ‘normaal’ plots heel onderscheidend!
