Van een collega ontving ik recentelijk het boek Alkibiades van Ilja Pfeijffer, een roman over de teloorgang van de Atheense democratie. Een meesterwerk dat mij aan het denken zet. Niet alleen over de fragiliteit van het democratisch stelsel, maar ook over macht en wat het doet met ons als mens. Eenmaal in een positie van macht raakt een mens zichzelf al snel kwijt. Eén blik op het nieuws en je hebt voorbeelden voldoende.
Het is een onderwerp dat mij fascineert. De gedragsverandering die ontstaat wanneer iemand in een nieuwe rol komt. Zeker wanneer daar een zekere mate van ‘macht’ bij komt kijken. Word je voor het eerst directeur, dan zoek en vertoon je waarschijnlijk gedrag waarvan jijzelf verwacht dat het hoort bij de functie. Dat klinkt rationeel, maar hiermee haal je niet het maximale uit jezelf. Ook maak je voor anderen en de organisatie niet het verschil. Leiders die het verschil maken, zijn leiders die een rol vinden die past bij hun mens-zijn.
De belemmerende werking van rol-denken
Wat is leiderschap? Is dat daadkracht? Koersvast zijn? We gaan de mist in wanneer we proberen de eerste vraag te beantwoorden. Een eenduidige, universele definitie van leiderschap bestaat namelijk niet.
Door te denken in vaste definities, zetten we de rol centraal en verliezen we de menskant. Je gaat handelen vanuit je rol en communiceert van daaruit. Wellicht word je een tikkeltje autoritair, omdat je vindt dat een leider de koers bepaalt. Als dat niet jouw natuurlijke manier van zijn is, dan zit je roldefinitie je in de weg. Je leeft in kaders waarmee je je eigen handelingsvrijheid beperkt.
Bij leiderschap gaat het juist om de manier waarop jij, als mens, er invulling aan geeft. Een mens heeft gevoel en intuïtie, een rol heeft dat niet. Voor wat voor type leiderschap sta jij als mens: verbindend, duurzaam, stuwend, innovatief, mensgericht, resultaatgericht, delegerend? Inzicht in je mens-zijn, geeft inzicht in jouw invulling van je rol. Daarmee vergroot je de slagingskans in je functie.
Word directeur van je IK B.V.
Het vraagt lef om je rol los te laten en gewoon mens te zijn. Wat vind je leuk? Waar ben je goed in? Ik zeg tegen mijn collega’s vaak dat ik goed ben in één ding. Dat is het besef dat ik eerst mijn ik in balans moet hebben voordat ik weet wat ik voor jou kan betekenen. Je bent de directeur van je IK B.V. Net als iedere onderneming, heeft je IK B.V. een missie en een visie. Mijn missie is het in positie brengen van anderen, zodat ze het maximale uit zichzelf kunnen halen. Voor mij gaat het erom dat je, als mens, het verschil maakt door anderen in hun kracht te zetten en hun potentieel te ontsluiten. Wanneer mij dat lukt, dan krijg ik energie.
Je missie, visie en bron van energie in kaart brengen vraagt reflecterend vermogen. Hoe verklaar ik mijn eigen handelen? Hoe komt het dat ik in een bepaalde situatie reageer zoals ik doe? De manier waarop ik ben opgevoed, heeft invloed op mijn ontwikkeling. Waar ik nu sta in het leven is een gevolg van datgene dat ik heb geleerd en waar ik tegenaan ben gelopen.
Het herontdekken van de essentie van leiderschap gaat niet over het vervullen van een rol, maar over het omarmen van je menselijkheid. Het begint bij zelfkennis en het vermogen tot zelfreflectie, waardoor je begrijpt wat jou uniek maakt en hoe je die uniciteit kunt inzetten als leider.
Wanneer we dat voor elkaar krijgen, dan zal macht je nooit naar het hoofd stijgen en blijf je dichtbij jezelf. Ongeacht welke rol je vervult.
