Solliciteren is eigenlijk één groot spel. Net als bij ieder ander spel, kun je alleen winnen als je de spelregels kent. Helaas krijg je bij een sollicitatieproces geen spelregelboekje… Daarom vandaag een speciale uitgave van het spelreglement solliciteren!
Een inkijkje in diverse spelregels vanaf onze kant van de tafel, zodat je het sollicitatiespel beter kunt snappen en het wellicht makkelijker kan spelen.
Solliciteren een spelletje? Jazeker!
Misschien interesseer je je als kandidaat enkel in de knikkers, want je solliciteert om de baan te krijgen. Begrijpelijk, maar als je naar het grote plaatje kijkt, ga je het spel erachter doorzien. Want een spel ís het, en vaak met andere spelregels dan jij denkt. Je herkent de spelelementen en spelregels vaak wel vanuit onze jongste jaren, toen we speelden en spelletjes deden. Het ging daarbij om plezier hebben, je vrijelijk bewegen, spontaan en energiek, altijd in interactie met anderen en gericht op een positieve opbrengst. Het sollicitatiespel is niet veel anders: een (enigszins geformaliseerde) spelvorm waar jij vanuit jezelf en vanuit eigen drive aan deelneemt. Je wordt uitgedaagd om jezelf te laten zien, laat je testen en maakt oefeningen. En, net als op het speelplein, zie je medespelers toekijken terwijl jij in meerdere beurten een goed eindresultaat probeert te behalen. Speel je het spel goed dan zijn de knikkers voor jou! Maar hoe speel je dit spel nu goed? Daarom een tiental spelregels die het spelen leuker maken en de knikkers stukken dichterbij brengen.
1. Als je wilt winnen, moet je niet willen winnen
Een opmerkelijke spelregel, want je speelt toch juist voor de winst? Beter van niet, want wie te graag wil winnen loopt groot risico niet te winnen. Je gedrevenheid kan je hebberig maken waardoor je de knikkers zelf wil gaan halen. Je schiet in de overdrive, creëert druk en forceert het spelverloop om de winst veilig te stellen. Het spel kantelt naar strijd, en die kent winnaars én verliezers. Solliciteren gaat echter om win-win en over gunnen. Speel het spel dus zo dat de baan jou ook wordt gegund. Gunning loopt via het hart, en raakt jouw bezieling en bedoeling. Focus daarom niet op het uiterlijke en uiteindelijke resultaat maar beweeg steeds vanuit je innerlijke motivatie en energie.
2. Speel niet voor je beurt
De handtekening onder je contract is pas de laatste zet. Doorzie dus de opbouw in het spel, speel elke ronde geduldig en speel niet voor je beurt; het is jumping-to-conclusions. Een procedure is namelijk een logisch geheel van opeenvolgende zetten, waarin gefaseerd en op natuurlijke wijze wordt toegewerkt naar één eindkandidaat. Meer dan een afzonderlijk besluit is het vooral een door het proces gegenereerde opbrengst. Focus daarom niet op de keuze voor jou maar blijf continu in verbinding en aantrekkelijk. Dan blijf je in de race en blijf je vanzelf over als de enige kandidaat.
3. Gebruik alleen je eigen pion
Beperk je tot het maken van zetten met jouw pion; die van kandidaat. We zien vaak kandidaten de rol van de selecteur erbij nemen. In de begeleidende brief benadrukken ze dan overmatig en expliciet aan alle kwalificaties te voldoen en dus een uitstekende kandidaat te zijn. Denk het, maar laat de bewijsdrang achterwege; die gevolgtrekking is namelijk aan de lezer. Schrijf daarentegen je motivatie (je waarom) zodanig dat de lezers vrij en vanuit eigen indruk voor je kiezen. Dat maakt die keuze veel waardevoller en zwaarder. Het feit dát je reageert is al het bewijs dat je jezelf geschikt acht.
4. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie op nieuwe winst
Het is verleidelijk om te praten over wát je allemaal hiervoor al hebt gepresteerd. Aan sollicitatietafels wordt echter geen CV gekocht maar energie. Positieve en aanstekelijke energie; daar valt elke selectie- en adviescommissie voor. Die energie breng je op tafel door vanuit je natuurlijke drijfveren en innerlijke bezieling te spreken. Dat genereert een hoge aantrekkingskracht, en geeft de gunning een natuurlijke boost. ‘People don’t buy what you do. They buy why you do it.’
5. Samen een spel spelen betekent interactie
Een spel spelen betekent samen spelen. Dat vereist meebewegen, reageren, anticiperen en flexibiliteit; allemaal situationele of contextuele vermogens. Te vaak horen we kandidaten in verschillende gespreksrondes nog identieke verhalen vertellen en zelfs exact dezelfde zinnen uitspreken. Het duidt op teveel houvast aan eigen content en beperkte aandacht voor de ander of gering aanpassingsvermogen. Je komt dan teveel in de zendmodus en verliest verbinding. Realiseer je dat elk gesprek door samenstelling en momentum een aparte situatie is die aangepast handelen vraagt. Contextuele vermogens laat je zien door sensitiviteit, door in verhalen en woordkeuze aan te sluiten bij de ander, en door mee te bewegen wat er ter plekke gebeurt of speelt. En dit alles, zonder jezelf daarin te verliezen.
6. Laat je niet voor andermans karretje spannen; speel je eigen spel
Misschien wel de moeilijkste regel. Zoals je in een spelletje je kan laten meesleuren in het spel van de ander, kun je ook in een geanimeerd gesprek makkelijk worden meegezogen op een thema of toonzetting die jij niet wenst of waardeert. Words create worlds, en dus kan een vraag je zomaar op ongewenst terrein brengen. Hoewel je de vraag niet kan en hoeft te veranderen, heb je wel zelf regie over de invalshoek en toon waarop je antwoordt. Wees je dus bewust van je eigen positie, jouw waarden en handelingsperspectieven, zodat je altijd daarop kan terugpakken.
7. Wees alert op een – KANS – kaart
Ook in het spel dat solliciteren heet kun je onverwacht een kanskaart trekken; in de vorm van een onverwachte meevaller. Niet zelden namelijk wordt een kandidaat afgewezen maar wel geschikt geacht voor een andere functie. Of raken wij onder de indruk van je profiel en zien wij door je optreden een andere geschikte functie of opdracht voor je. Blijf dus altijd dicht bij jezelf! Ook al levert dit spel geen match op, hetzelfde spel kan wel je kansen vergroten in een volgend spel!
8. Zet geen jokers in
Het is verleidelijk om je winstkansen te vergroten door jokers in te zetten. Jokers in de vorm van: extra aardig zijn, cadeautjes meenemen of door te geloven in ‘dress to impress’. Simpelweg om aantrekkelijker over te komen bij je gesprekspartner. Mijn dringende advies: doe het niet, het is vaak too much en je staat er eerder mee vóór joker. Maak gewoon contact, zorg dat je er verzorgd uitziet en wees bescheiden met sieraden en make-up. Men signaleert snel als iets teveel is en beoordeelt dat als onecht. Het reduceert je geloofwaardigheid en leidt af van wie je echt bent.
9. Speel de enige echte troefkaart: jezelf
Om te winnen ben je altijd op zoek naar een die ene troefkaart. De grootste troefkaart ben je echter zelf! Wees daarom niet competitief maar onderscheidend. Het gaat niet om de beste, maar om de meest aantrekkelijke kandidaat. Die aantrekkingskracht schuilt in het beeld dat je uitstraalt. Hoe meer congruent dat is met wie jij echt bent, hoe stralender je overkomt. Focus niet op het kunnen afvinken van gevraagde kwalificaties maar zorg voor vonken van vanwaar je vuur en passie in zit.
10. Bedien je altijd van fair play.
Last but not least, speel het altijd eerlijk en fair. Net als in een spel komt valsspelen vaak wel boven tafel. Een mooi verzorgd CV is prima, maar poets het niet op door halve waarheden, dicht jezelf niet meer toe dan waar is en rondt niet te veel af naar boven. Bluffen is onhandig aangezien je lezers en gesprekspartners vooral echtheid en eerlijkheid waarderen. Om dezelfde reden is iemand figuurlijk de zwartepiet toespelen geen handige zet. Het diskwalificeert je zelfkennis en zelfreflectie; eigenschappen die juist gezocht en gewogen worden. Geef dus eerlijk en écht antwoord, op de vraag over zwakke kanten of mindere resultaten. Laat zien welke oplossing je hebt gevonden om daarmee om te gaan. Hoe transparanter en eerlijker je bent, hoe minder je hoeft uit te leggen. Het maakt je geloofwaardigheid sterker en een match dichterbij.
Heb je vragen over het toepassen van één van deze spelregels of ken je nog een andere, laat het me weten. Ondertussen wens ik jou veel plezier en goede winstkansen in het spel van solliciteren!
